De
Verhalentafel
foto
Henk van Faassen
Zo
simpel als een deurknop
In de gang staan de rollators netjes in een rij
geparkeerd. In de gemeenschappelijke ruimte zitten
de bewoners van het Twiskehuis bijeen voor een speciale
gebeurtenis. Willem
de Ridder brengt met zijn
typische nasale stem de dames, de meeste boven de
tachtig, aan het schrikken met een verhaal over
watergeesten, die huizen in de lichamen van kleine
kinderen.
Hier en daar dommelt een witgekapte bejaarde mevrouw
in haar rolstoel weer in.
Het verhaal van Willem de Ridder dient als onthulling
van de verhalentafel.
De verhalentafel is een
kunstenaarsproject
Een tactiele interface om hoogwaardige interactiviteit
met complexe multimediale ervaringsomgeving voor
ouderen toegankelijk te maken.
Dat vraagt om enige uitleg. Die wordt gegeven: "als
je 'interface' hoort, denk dan maar aan een deurknop".
De Verhalentafel heeft slechts twee slimme deurknoppen
die het voor ouderen mogelijk maken om, zonder achter
een ingewikkeld toetsenbord te kruipen, toegang
te krijgen tot historische foto's, film- en geluidsfragmenten.
Maar, belangrijker nog, om zelf hun eigen verhalen
er aan toe kunnen voegen en om ze van elkaar te
beluisteren.
Het audiovisuele materiaal is zo gekozen dat het
wel herinneringen bij de oudere bewoners moet oproepen.
De Watersnoodramp, de Jordaan, de begrafenis van
Wilhelmina en de liederen van Wim Sonneveld en dergelijke,
vormen samen met hun eigen verhalen een orale databank.
Een
geschikte stem
Ik spreek met een bejaarde man die mij spontaan
begint te vertellen over de brand van het Paleis
van Volkvlijt en het optreden van beroemde artiesten
daar. Ik vraag hem hoe het komt dat er overwegend
vrouwelijke gebruikers van de verhalentafel zijn
en of hij geen zin heeft zijn verhaal aan de tafel
toe te vertrouwen.
Hij zegt met een vette knipoog: "ach meneer,
laten we het er maar op houden dat mijn stem er
niet zo geschikt voor is".
Ondertussen schuiven de dames hun hand over de oplichtende
schermpjes. Of iedereen onbevangen haar verhaal
aan een meubel toevertrouwd is sterk afhankelijk
van de ondersteuning die ze daarvoor krijgen.
Het
praten met levende mensen blijft vooralsnog
de beste interactieve bezigheid die er is voor mensen
die nog moeite met een telefoontoestel hebben en
zeker nog niet de drempel van een internetcafé
overstappen, zelfs als dat café in een vertrouwde
omgeving staat.
Maar als eenmaal die drempel naar de verhalentafel
genomen is ontstaat een waardevol collectief archief,
samengesteld door mensen die in het algemeen niet
altijd in de gelegenheid zijn hun herinneringen
en ervaringen vast te leggen.
foto Waag Society
Echte
verhalen opslaan
Overigens lijkt mij de opzet van het project ook
voor het onderwijs interessante mogelijkheden opleveren.
Niet in de laatste plaats omdat het object afwijkt
van de typisch grijze omgeving van een rij PC's
in de klas.
Laten de scholen alle opzichtig aanwezige beeldschermen
vervangen door laptops die netjes in een kast opgeborgen
kunnen worden en er pas uitkomen als ze echt nodig
zijn.
Een aangepaste versie van de verhalentafel misstaat
dan niet in een documentatiecentrum van de school
die daarmee niet uitsluitend de documentatie van
'buitenaf', maar vooral de belevenissen en ervaringen
van de kinderen zelf opslaat.
Verhalen
zijn kunst
De Verhalentafel is ontworpen
door beeldend kunstenaar Hans
Muller daarbij intensief geholpen
door de bejaarde bewoners die wel iets anders wilden
dan een kunstzinnig vormgegeven praatbank in de
tuin. Het is een samenwerkingsproject met "Waag
Society", maatschappij voor oude
en nieuwe media, en zal in de toekomst ook voor
andere verzorgingshuizen beschikbaar komen.