|

Bewegingstekenen op de Werkschuit
Eén woord uit een gedicht van
Remco Campert
Ger Lugtenburg, adjunkt-direkteur AVRO- televisie, maakt
bezwaar tegen het woord 'naaide' en haalt het programma uit de
lucht.
Remco Campert begrijpt er niets van:
Volgens mij zijn de kuisheidsbezwaren tegen woorden als deze,
wel doorbroken. Het gaat mij niet om het woord zelf, maar het
is in het gedicht gewoon op zijn plaats.
Niet
te geloven
dat ik knaap nog
een vers schreef over de
zilverwitheid van een berkestam
en
om mij heen
grootse dronkenschap
van de bevrijding:
het water was whisky geworden.
Alles
zoop en naaide,
heel Europa was één groot matras
en de hemel het plafond
van een derderangshotel.
En
ik bedeesde jongeling
moest nodig
de reine berk bezingen
en zijn bescheiden bladerpracht.
Dagbladen schrijven over 'het woord'
Algemeen Dagblad:
Zes letters, samen vormend een werkwoord dat veel wordt aangetroffen
op schuttingen en in de moderne literatuur.
Het Vrije Volk:
Een onkuis woord.
Algemeen Handelsblad:
Het vieze woord.
De Volkskrant:
Een handeling waar wij het voortbestaan van de wereld aan te
danken hebben.
NRC:
In feite ging het over één woord, een plat woord
voor cohabiteren.
Het Woordenboek der Nederlandse Taal:
Naald en draad hanteren
Trouw,
Leeuwarder Courant en de
Friese Koerier:
Plaatsen het volledige gedicht
Het Parool.
Volgt enkele dagen later.
***

Taalexpressie in de publieke ruimte

Rotaprenten van
Aat Veldhoen worden op straat verkocht


Studenten
drukken hun boekjes met de hand tijdens een creatief kamp op Texel

Accumulaties: bewegende grafiek

Partituur Accumulaties
van Louis Andriessen.
|
|
1964
Het
jaar dat Britse ragebollen, de Beatles, in Amsterdam
rondvaren.
Jeugdige aanhangers springen de grachten in
Nieuwe
Doelen
Cursussen
voor volwassenen met veel vrije tijd
Mr. E.H. van Sonsbeek,
referendaris en secretaris van de Amsterdamse Kunstraad, en Mr.
J.C.F.Pons, advocaat, stellen nieuwe statuten
voor de Werkschuit vast.
Het gaat nog steeds om de harmonische ontplooiing van de persoon,
de ontwikkeling van het creatief vermogen met name de ontwikkeling
van het creatief vermogen bij kinderen.
Maar de nadruk in de uitvoering komt meer en meer te liggen bij
de cursussen voor volwassenen.
De Werkschuit richt zich op de groeiende vrijetijdsmarkt, de
Amateuristische Kunstbeoefening.
Daaruit volgt dat die cursussen meer en meer hun eigen broek moeten
ophouden en de cursusgelden dus omhoog moeten.
Nieuwe voorzitter
drs.Emile R.Meijer,
directeur van de Gemeentelijke Musea, volgt Jhr. W.J.H.Sandberg
op als voorzitter van het dagelijks bestuur van de Werkschuit.

Vrienden
Van de Werkschuit
Er wordt een stichting opgericht
om in eerste instantie de aanschaf van een nieuw schip mogelijk
te maken. Er ontbreekt nog f.
42.000,-
Op naar een nieuw Elan
Minister
Marga Klompé roept dat kunstzinnige
vorming uiterst belangrijk is.
Wat daarvan zichtbaar is:
Provo / Flower Power/ Ludieke Aksie /
Sensitivity-trainingen / Politiek Vormingstheater Proloog / Werktheater
/ TeJAter TeNEEter/ Bread and Puppet Theater / Living Theatre.
Afijn zoiets dus.
Eigen woorden
In Schuitpraat van de Werkschuit
en in De Narrenkap van het Werkcentrum verschijnt een artikel
van Frederice van Faassen.
'De ontwikkeling van spontaan taalgebruik, de geluidjes van
hele kleine kinderen, het vermogen om woorden te zeggen en het
uitdrukkingsvermogen van kinderen als ze iets duidelijk willen
maken van wat ze gezien hebben, de onbevangenheid die verdwijnt
als ze naar school gaan en geconfronteerd worden met oefeningen
die grote mensen voor ze bedacht hebben'.
Een pleidooi voor eigen woorden die kinderen zeggen en opschrijven
over dingen waarin ze belangstelling hebben.
Werkgroep Kreatief Taalgebruik
Er wordt door medewerkers van de Werkschuit een aantal keren gewerkt
met de dichters Huub Oosterhuis en
Judith Herzberg, die werkvormen demonstreren.
Hoofdonderwijzer Andries Oldersma wordt als specialist
Kreatief schriftelijk taalgebruik en Taalvorming gevraagd
deel te nemen in de werkgroep.
De verhouding tussen creatief taalgebruik en het taalonderwijs
moet onderzocht worden.
***
Teksten
en expressief bewegen
Er wordt een werkdag gehouden voor de medewerkers om te onderzoeken
welke verschillende expressiemogelijkheden er zijn.
Verbale expressie, begeleid door Theo
Vesseur, maakt deel uit van die dag.
De teksten die geschreven worden weerspiegelen een levensvisie:
'Het bewustzijn over de menselijke creativiteit moet niet alleen
vanuit een intellectueel denken, maar ook gelijkwaardig in de
daad herkend worden.'
We tekenen met krijt een haven en bewegen in de Studio van Scapino
onder leiding van Kit
Winkel.
Tegenover het duidelijk noteren van lijnen met houtskool zijn
er de expressieve bewegingen, beladen met vele niet ter zake doende
associaties.
'De bewegingsexpressieve vorming die zich richt op de natuurlijke
drang tot expressief bewegen, het vormgeven aan een innerlijke
beleving door middel van lichamelijke beleving.'
Het bewegende lichaam: ruimte en dynamiek.
Taalgebruik in een eigen oorspronkelijke
vorm
De magie van het woord beleven door taal en klankgebaren om
daarmee te komen tot die eigenheid, met meteen er achteraan: en
de verstaanbaarheid ervan.
'De bezwerende, beheersende kracht van het woord ervaren wij,
als wij proberen bepaalde gedachten 'onder woorden' te brengen.
Wij ervaren de troostende, sussende kracht van de taal (...)
Wij
hebben geen toereikende woordsymbolen voor het geheim van leven
en dood.
Dit te beseffen door middel van dramatische vorming in
een rijke ervaring, die ons gevoelig maakt voor het worstelend
zoeken van de dichters als ze dit willen 'verwoorden'.
[De kracht die van de taal uitgaat, Wanda
Reumer, in: Kunst en opvoeding, jaargang 9.5/6,
februari 1964.]
***
Is dansen gezagsondermijnend?
Deze vraag doet mij denken aan de discussies met de dansdocenten
van Scapino die het tegenovergestelde
nastreven: dansen moet volledig aan het gezag van de choreograaf
onderworpen zijn.
De vrije expressieve mens tegenover de getrainde en onderworpen
danskunstuitvoerder.
Het
gezag wordt vaak ondermijnd
Er ontstaat een rel rondom het televisieprogramma Zo-is-het-toevallig-ook-nog-eens-een-keer,
waar een onderdeel 'beeldreligie' de tv-verslaving aan
de kaak stelt, maar ook godsdienstige gevoelens kwetst.
Vrijheid impliceert misbruik van vrijheid.
De Haagse Comedie is te bang om Der Stellvertreter
van Rolf Hochhuth
te spelen.
Aat
Veldhoen mag
beslist zijn erotische Rotaprenten
niet vanaf een bakfiets voor fl.3,- per stuk op straat verkopen.
Het zijn erotische prenten en die worden zinnenprikkelend voor
de jeugd gevonden. Bakfiets en prenten worden in beslag genomen.
Maar het kwaad was geschied. De rijdende expositie, die door
Simon Carmiggelt
geopend werd, baarde veel opzien. Uiteindelijk wordt
één prent 'veroordeeld' en er volgde een boete van
fl.25,-
***
Expressie
en Eindexamens Expressievakken
De termen Verbale expressie en Expressie in Woord en Gebaar,
omschrijven alle vormen van vrije expressie.
Het enige dat in de richting van letteren zou kunnen wijzen is
het schrijven van hoorspelen.
Het spel blijft op de voorgrond.
Docenten drama worden geacht
ook iets aan de letteren te doen. De deskundigheid van de betrokken
kunstenaars en de door hen toegepaste werkvormen zijn nog onvoldoende
ontwikkeld.
De hoofdonderwerpen van de inspanningen van de NSKV zijn het instellen
van examens in de expressievakken; de theorie en organisatie van
Kunstzinnige Vorming; vaktraining.
De examens in de expressievakken werpen
stof op
De opvatting is dat de expressievakken in het Voortgezet Onderwijs
pas serieus genomen worden als er ook examens in afgenomen worden.
Naar mijn tegenwerpingen, dat expressie een individueel bepaald
menselijk vermogen is en derhalve niet getoetst kan worden, wordt
niet geluisterd.
Hoe is het mogelijk vast te stellen hoe expressief iemand is?
De inspecteur van het Kunstvakonderwijs,
dr. W.A Keuzenkamp,
neemt me terzijde en zegt:
'Henk, laten we nou eerst meedoen met die examens, dan kunnen
we ons later sterk maken voor afschaffing van álle examens.'
(Ik wacht daar nog steeds op.)
Expressie is nooit in cijfers vast te
leggen
***
Nederlandse
Stichting voor Kunstzinnige Vorming (NSKV)
Onder de directie van J.Meulenbelt,
voordien hoofd Culturele zaken gemeente Utrecht, zullen vanaf
nu alle facetten van KV centraal bestudeerd en geregeld worden.
Éducation Permanente
Dat is de kreet die de Nederlandse
Stichting Kunstzinnige Vorming lanceert
Alle bekende uitgangspunten worden steeds opnieuw bijgeslepen
en andere toegevoegd zonder dat er in werkelijkheid van de creativiteitscentra
iets verandert.
***
De
eerste taalgedrukte boekjes
De katholieke studentenvereniging
'Veritas'
houdt een creatief kamp op Texel.
De boekjes die in een
tent geschreven en gedrukt worden heten Houtje op Drift, en Melopus.
De uitgaven zijn doordrenkt van opgedronken rum en de inkt waarmee
gedrukt wordt. Ze voelen aan als schuurpapier door het rondwaaiende
zand dat in de drukinkt is blijven kleven.
De tekst en illustraties zijn in linoleum uitgesneden.
In de werkwijze zijn de eerste contouren van taaldrukken herkenbaar.
***
Grafische Animatie
Grafische animatie is een techniek die ik bedenk en waarmee
ik met behulp van zeefdruk tekenfilms kan maken.
Waar tekenfilmstudio's met veel mensen, beeld voor beeld, de zogenoemde
'cells' zitten in te kleuren, doe ik dat in korte tijd en in mijn
eentje.
De film Accumulaties is gebaseerd
op grafische animatie. De tekst, de poëzie
van Frederice van Faassen en de muziek van Louis Andriessen ontstaan gelijktijdig met die beelden en worden als lagen op elkaar
gestapeld.
Bewegende grafiek
'Niet langer één grafisch beeld dat spanningen en
beweging oproept, ritmisch en chaotisch, maar vierentwintig onderling
verschillende grafische beelden per seconde.'
Woordgebruik
'In het beeld is een gedeelte van de tekst zichtbaar gemaakt,
evenals in de muziek een gedeelte hoorbaar is. Woorden worden
over elkaar heen gezet en gezegd, wat geheel in overeenstemming
is met de betrekkelijkheid van het woord.'
Muziek
'De functie van de muziek in deze film is niet illustratief. Het
is niet onwaarschijnlijk dat dit de toekomst zal zijn van muziek
bij 'kunst'-films; het jankende strijkorkest tijdens een liefdesscène
in het bos wordt algemeen al overwonnen beschouwd.'
***
naar boven
verder
index
|
|