Bewegingstekenen op de Werkschuit

Eén woord uit een gedicht van Remco Campert
Ger Lugtenburg, adjunkt-direkteur AVRO- televisie, maakt bezwaar tegen het woord 'naaide' en haalt het programma uit de lucht.
Remco Campert begrijpt er niets van:
Volgens mij zijn de kuisheidsbezwaren tegen woorden als deze, wel doorbroken. Het gaat mij niet om het woord zelf, maar het is in het gedicht gewoon op zijn plaats.

Niet te geloven
dat ik knaap nog
een vers schreef over de
zilverwitheid van een berkestam

en om mij heen
grootse dronkenschap
van de bevrijding:
het water was whisky geworden.

Alles zoop en naaide,
heel Europa was één groot matras
en de hemel het plafond
van een derderangshotel.

En ik bedeesde jongeling
moest nodig
de reine berk bezingen
en zijn bescheiden bladerpracht.

Dagbladen schrijven over 'het woord'
Algemeen Dagblad:
Zes letters, samen vormend een werkwoord dat veel wordt aangetroffen op schuttingen en in de moderne literatuur.
Het Vrije Volk:
Een onkuis woord.
Algemeen Handelsblad:
Het vieze woord.
De Volkskrant:
Een handeling waar wij het voortbestaan van de wereld aan te danken hebben.
NRC:
In feite ging het over één woord, een plat woord voor cohabiteren.
Het Woordenboek der Nederlandse Taal:
Naald en draad hanteren
Trouw,
Leeuwarder Courant en de
Friese Koerier:
Plaatsen het volledige gedicht
Het Parool.
Volgt enkele dagen later.
***

Taalexpressie in de publieke ruimte

Rotaprenten van Aat Veldhoen worden op straat verkocht

Studenten drukken hun boekjes met de hand tijdens een creatief kamp op Texel

Accumulaties: bewegende grafiek

Partituur Accumulaties van Louis Andriessen.

Nieuwe Doelen

Cursussen voor volwassenen met veel vrije tijd
Mr. E.H. van Sonsbeek, referendaris en secretaris van de Amsterdamse Kunstraad, en Mr. J.C.F.Pons, advocaat, stellen nieuwe statuten voor de Werkschuit vast.
Het gaat nog steeds om de harmonische ontplooiing van de persoon, de ontwikkeling van het creatief vermogen met name de ontwikkeling van het creatief vermogen bij kinderen.
Maar de nadruk in de uitvoering komt meer en meer te liggen bij de cursussen voor volwassenen.
De Werkschuit richt zich op de groeiende vrijetijdsmarkt, de Amateuristische Kunstbeoefening.
Daaruit volgt dat die cursussen meer en meer hun eigen broek moeten ophouden en de cursusgelden dus omhoog moeten.

Nieuwe voorzitter
drs.Emile R.Meijer, directeur van de Gemeentelijke Musea, volgt Jhr. W.J.H.Sandberg op als voorzitter van het dagelijks bestuur van de Werkschuit.

Vrienden Van de Werkschuit
Er wordt een stichting opgericht om in eerste instantie de aanschaf van een nieuw schip mogelijk te maken. Er ontbreekt nog f. 42.000,-

Op naar een nieuw Elan
Minister Marga Klompé roept dat kunstzinnige vorming uiterst belangrijk is.
Wat daarvan zichtbaar is:
Provo / Flower Power/ Ludieke Aksie / Sensitivity-trainingen / Politiek Vormingstheater Proloog / Werktheater / TeJAter TeNEEter/ Bread and Puppet Theater / Living Theatre.
Afijn zoiets dus.

Eigen woorden
In Schuitpraat van de Werkschuit en in De Narrenkap van het Werkcentrum verschijnt een artikel van Frederice van Faassen.

'De ontwikkeling van spontaan taalgebruik, de geluidjes van hele kleine kinderen, het vermogen om woorden te zeggen en het uitdrukkingsvermogen van kinderen als ze iets duidelijk willen maken van wat ze gezien hebben, de onbevangenheid die verdwijnt als ze naar school gaan en geconfronteerd worden met oefeningen die grote mensen voor ze bedacht hebben'.
Een pleidooi voor eigen woorden die kinderen zeggen en opschrijven over dingen waarin ze belangstelling hebben.


Werkgroep Kreatief Taalgebruik
Er wordt door medewerkers van de Werkschuit een aantal keren gewerkt met de dichters Huub Oosterhuis en Judith Herzberg, die werkvormen demonstreren.
Hoofdonderwijzer Andries Oldersma wordt als specialist Kreatief schriftelijk taalgebruik en Taalvorming gevraagd deel te nemen in de werkgroep.
De verhouding tussen creatief taalgebruik en het taalonderwijs moet onderzocht worden.
***

Teksten en expressief bewegen
Er wordt een werkdag gehouden voor de medewerkers om te onderzoeken welke verschillende expressiemogelijkheden er zijn.
Verbale expressie, begeleid door Theo Vesseur, maakt deel uit van die dag.
De teksten die geschreven worden weerspiegelen een levensvisie:
'Het bewustzijn over de menselijke creativiteit moet niet alleen vanuit een intellectueel denken, maar ook gelijkwaardig in de daad herkend worden.'

We tekenen met krijt een haven en bewegen in de Studio van Scapino onder leiding van Kit Winkel.
Tegenover het duidelijk noteren van lijnen met houtskool zijn er de expressieve bewegingen, beladen met vele niet ter zake doende associaties.
'De bewegingsexpressieve vorming die zich richt op de natuurlijke drang tot expressief bewegen, het vormgeven aan een innerlijke beleving door middel van lichamelijke beleving.'
Het bewegende lichaam: ruimte en dynamiek.

Taalgebruik in een eigen oorspronkelijke vorm
De magie van het woord beleven door taal en klankgebaren om daarmee te komen tot die eigenheid, met meteen er achteraan: en de verstaanbaarheid ervan.
'De bezwerende, beheersende kracht van het woord ervaren wij, als wij proberen bepaalde gedachten 'onder woorden' te brengen. Wij ervaren de troostende, sussende kracht van de taal (...)
Wij hebben geen toereikende woordsymbolen voor het geheim van leven en dood.
Dit te beseffen door middel van dramatische vorming in een rijke ervaring, die ons gevoelig maakt voor het worstelend zoeken van de dichters als ze dit willen 'verwoorden'.

[De kracht die van de taal uitgaat, Wanda Reumer, in: Kunst en opvoeding, jaargang 9.5/6, februari 1964.]
***


Is dansen gezagsondermijnend?
Deze vraag doet mij denken aan de discussies met de dansdocenten van Scapino die het tegenovergestelde nastreven: dansen moet volledig aan het gezag van de choreograaf onderworpen zijn.
De vrije expressieve mens tegenover de getrainde en onderworpen danskunstuitvoerder.

Het gezag wordt vaak ondermijnd
Er ontstaat een rel rondom het televisieprogramma Zo-is-het-toevallig-ook-nog-eens-een-keer, waar een onderdeel 'beeldreligie' de tv-verslaving aan de kaak stelt, maar ook godsdienstige gevoelens kwetst.
Vrijheid impliceert misbruik van vrijheid.

De Haagse Comedie is te bang om Der Stellvertreter van Rolf Hochhuth te spelen.
Aat Veldhoen mag beslist zijn erotische Rotaprenten niet vanaf een bakfiets voor fl.3,- per stuk op straat verkopen. Het zijn erotische prenten en die worden zinnenprikkelend voor de jeugd gevonden. Bakfiets en prenten worden in beslag genomen.
Maar het kwaad was geschied. De rijdende expositie, die door Simon Carmiggelt geopend werd, baarde veel opzien. Uiteindelijk wordt één prent 'veroordeeld' en er volgde een boete van fl.25,-
***

Expressie en Eindexamens Expressievakken
De termen Verbale expressie en Expressie in Woord en Gebaar, omschrijven alle vormen van vrije expressie.
Het enige dat in de richting van letteren zou kunnen wijzen is het schrijven van hoorspelen.
Het spel blijft op de voorgrond.
Docenten drama worden geacht ook iets aan de letteren te doen. De deskundigheid van de betrokken kunstenaars en de door hen toegepaste werkvormen zijn nog onvoldoende ontwikkeld.
De hoofdonderwerpen van de inspanningen van de NSKV zijn het instellen van examens in de expressievakken; de theorie en organisatie van Kunstzinnige Vorming; vaktraining.

De examens in de expressievakken werpen stof op
De opvatting is dat de expressievakken in het Voortgezet Onderwijs pas serieus genomen worden als er ook examens in afgenomen worden.
Naar mijn tegenwerpingen, dat expressie een individueel bepaald menselijk vermogen is en derhalve niet getoetst kan worden, wordt niet geluisterd.
Hoe is het mogelijk vast te stellen hoe expressief iemand is?
De inspecteur van het Kunstvakonderwijs, dr. W.A Keuzenkamp, neemt me terzijde en zegt:
'Henk, laten we nou eerst meedoen met die examens, dan kunnen we ons later sterk maken voor afschaffing van álle examens.' (Ik wacht daar nog steeds op.)

Expressie is nooit in cijfers vast te leggen
***

Nederlandse Stichting voor Kunstzinnige Vorming (NSKV)
Onder de directie van J.Meulenbelt, voordien hoofd Culturele zaken gemeente Utrecht, zullen vanaf nu alle facetten van KV centraal bestudeerd en geregeld worden.


Éducation Permanente
Dat is de kreet die de Nederlandse Stichting Kunstzinnige Vorming lanceert
Alle bekende uitgangspunten worden steeds opnieuw bijgeslepen en andere toegevoegd zonder dat er in werkelijkheid van de creativiteitscentra iets verandert.
***

De eerste taalgedrukte boekjes
De katholieke studentenvereniging 'Veritas' houdt een creatief kamp op Texel.
De boekjes die in een tent geschreven en gedrukt worden heten Houtje op Drift, en Melopus.
De uitgaven zijn doordrenkt van opgedronken rum en de inkt waarmee gedrukt wordt. Ze voelen aan als schuurpapier door het rondwaaiende zand dat in de drukinkt is blijven kleven.
De tekst en illustraties zijn in linoleum uitgesneden.
In de werkwijze zijn de eerste contouren van taaldrukken herkenbaar.
***


Grafische Animatie
Grafische animatie is een techniek die ik bedenk en waarmee ik met behulp van zeefdruk tekenfilms kan maken.
Waar tekenfilmstudio's met veel mensen, beeld voor beeld, de zogenoemde 'cells' zitten in te kleuren, doe ik dat in korte tijd en in mijn eentje.


De film Accumulaties is gebaseerd op grafische animatie. De tekst, de poëzie van Frederice van Faassen en de muziek van Louis Andriessen ontstaan gelijktijdig met die beelden en worden als lagen op elkaar gestapeld.

Bewegende grafiek
'Niet langer één grafisch beeld dat spanningen en beweging oproept, ritmisch en chaotisch, maar vierentwintig onderling verschillende grafische beelden per seconde.'

Woordgebruik
'In het beeld is een gedeelte van de tekst zichtbaar gemaakt, evenals in de muziek een gedeelte hoorbaar is. Woorden worden over elkaar heen gezet en gezegd, wat geheel in overeenstemming is met de betrekkelijkheid van het woord.'

Muziek
'De functie van de muziek in deze film is niet illustratief. Het is niet onwaarschijnlijk dat dit de toekomst zal zijn van muziek bij 'kunst'-films; het jankende strijkorkest tijdens een liefdesscène in het bos wordt algemeen al overwonnen beschouwd.'
***

naar boven

verder

index